Yapay zeka dünyasında gerçekleşen hızlı gelişmelere her birimiz şahit oluyoruz. Tarihten bu yana bizi şaşırtmaya devam eden yapay zeka artık fark etmesek bile günlük hayatımızdaki birçok teknolojiye entegre hale geldi. Yapay zeka teknolojisinde gerçekleşmesi beklenen gelişmeler ise genelde onun insanların hayatında daha etkin ve kolaylaştırıcı olması yönünde. Bu ilerlemenin sınırlarını henüz tam olarak bilemesek de günümüze kadar yaşanan gelişmeler bizi ufkumuzun sınırlarını aşmaya davet ediyor.
Yapay zekanın insan hayatına katacakları konusunda sıklıkla tartışılan konulardan biri de bu teknolojinin gelecekte iş hayatında insanların yerini alıp almayacağı. Günümüze kadar bunun bazı örneklerini görsek de bu teknolojinin insan yaratıcılığının ve deneyiminin sınırlarına ne kadar yaklaşabileceği konusunda hala soru işaretleri mevcut.
Yapay zeka günümüzde birçok iş alanında kullanılan teknolojilere entegre edilmiş durumda. Bu alanlardan bazıları da özellikle bankalar, e-ticaret şirketleri ve ödeme kuruluşları gibi FinTech sektörünün yapı taşını oluşturan kuruluşların sıklıkla kullandığı dolandırıcılık tespit sistemleri. Bu yazımızda, yapay zekanın dolandırıcılık tespit süreçlerinde etkin rol oynayan dolandırıcılık analistlerinin çalışma süreçlerini nasıl kolaylaştırdığını ve iş yükünü nasıl paylaştığını ele alacağız.
Yapay Zeka İnsanların Profesyonel İş Hayatında Yapabildiği İşlerin Yerini Alacak Mı?
Yapay zeka teknolojisinde yaşanan gelişmeler birçok insanın kafasında kaygılar ve soru işaretleri oluşturuyor. Bu ilerleme kimilerini oldukça heyecanlandırırken, insan beynine pek çok konuda üstün gelebilecek bir teknoloji ile baş etme konusundaki kaygılar da sürüyor. Bu gelişmeden korkmak yerine onlarla birlikte çalışmayı öğrenmek ve hayatımızı nasıl kolaylaştırabilecekleri hakkında düşünmek bize yeni bakış açıları kazandırabilir. Yapay zekanın insan mesleklerinin yerini almasından ziyade, insanlara destek olacak bir yardımcı olarak konumlandırılması ve daha kalifiye çalışılmasına destek sunabileceği fikrini hafife almamakta fayda var.
Peki yapay zekaya sahip robotlar hangi işleri devralabilir? Araştırmalar yapay zekanın genellikle özellikle fiziksel efor gerektiren ya da belirli rutinlere bağlı, sıkıcı olarak tabir edilen işleri devralacağını öngörüyor. Bunun en basit örneğini fabrikalar olarak düşünebilirsiniz. Fabrikalarda gerçekleşen tekrara dayalı ancak belli bir algoritma ve zeka gerektiren işlerde yapay zekanın etkin kullanımı oldukça yaygın.Öte yandan, özellikle sosyal, geleneksel ve ekonomik temellere dayalı çoğu işlerin yine insan zekâsı ile yürütüleceği öngörülüyor. Dolayısıyla düşünmemiz gereken şey, yapay zekanın hangi işleri devralacağından ziyade işlerin hangi iş bölümünde insanlara destek olacağı. Böylece insan ve yapay zekâ arasında bir seçim yapmaktan ziyade nasıl bir ortaklık kurulacağı üzerinde düşünmek büyük önem kazanıyor.
Yapay Zeka İnsanların İş Yükünü Nasıl Hafifletebilir?
Yapay zekanın insan meslekleri için kullanımı genellikle çalışanların iş yerindeki verimini artırmayı, iş yükünü hafifletmeyi hedefliyor. Yapay zeka, meslekleri için gerçek pratik faydalar sunma noktasında olgunlaştırılıyor. Özellikle doğal dil işleme, konuşma anlama, robotik ve duyusal sistemler, bilgisayarla görme ve tanıma ve veri anlamlandırma gibi yetenekleri sektörlere adapte ediliyor.
Verilerin çok büyük miktarda ve çok hızlı bir akışla ortaya çıktığı bu dijitalleşme döneminde, yapay zekâ verilerin anlamlandırılması, analiz edilmesi, veri odaklı kararlar alınması ve veri içgörüleri elde edilmesi gibi kritik ihtiyaçlarda yardımcı olmaya devam ediyor.
Örneklerle inceleyelim;
- Yapay Zeka, insanların yaratıcılığını artırmasına ve üretim sürecini optimize etmesine yardımcı olur. Bir ürünün maliyet, boyut, şekil gibi bazı kriterleri veri olarak yapay zekaya verilmekte ve bu kriterler doğrultusunda üretim süreci otomatize edilebilmektedir. Bu da üretim sürecini kolaylaştırır ve hızlandırır. Bunun yanı sıra; verilerden öğrenen yapay zekâ size yeni ürün fikirleri de sunabilir, böylece insanların ürünün tasarımına ve kullanıcı deneyimine odaklanmasını kolaylaştırır. Ayrıca üretim açısından bakıldığında, işçiler için zorlu ve tehlikeli olan bazı görevleri yapay zekanın yapması mümkündür.
- Şirket içi ve şirket ile müşteriler arasındaki iletişimi kolaylaştırır. Toplantıları, sesli mesajları ve bildirimleri yazıya dönüştürebilir. Müşterilerle yaşadıkları bir sorun için dijital asistan olarak devreye girebilir, memnuniyetleri hakkında onlarla olarak iletişim kurabilir. Bu konuşmaları analiz ederek bir sonuca varabilir ve daha önceki deneyimlerinden yola çıkarak bu sorunlara çözüm sunabilir. Ayrıca müşterilerin geçmiş tüketim verilerini kullanarak şirketler için yeni satış stratejileri oluşturulabilir.
- Yapay zeka, karar verme de dâhil olmak üzere insan zekası gerektiren işlerin yapılmasına olanak tanıyan kapsamlı bir teknolojiyi ifade eder. Özellikle büyük veriler ile çalışan kuruluşlarda giderek yaygınlaşan ve insanın karar mekanizmasını taklit etme yeteneğine sahip yapay zeka teknolojileri firmaların büyük verileri anlamlandırması, veriye dayalı kararlar vermesi, risk analizi ve önleme operasyonlarını efektif kılması noktasında oldukça kolaylaştırıcı bir rol oynuyor.
İnsan Gücü Yerine Yapay Zekanın Kullanılabileceği Meslekler
Yapay zekâ üzerine yapılan araştırmalara göre, gelecekte özellikle otomasyon gerektiren, tekrara dayalı ve tehlikeli olarak sınıflandırılabilecek bazı işlerin tamamen yapay zeka tarafından yürütüleceğinin tahmin edildiğinden bahsetmiştik. Muhasebeciler, müşteri hizmetleri görevlileri, satış asistanları, perakende hizmetleri, pazar araştırma analistleri, kurye hizmetleri, güvenlik görevlileri, taksi veya otobüs şoförlerinin görevlerinin yapay zeka tarafından yapılacağı ya da etkin bir şekilde destek alınabileceği tahmin ediliyor.
Kısacası fiziksel gücün ön planda olduğu, zarar görme veya hata yapma payının yüksek olduğu, belli bir algoritmaya dayalı işlerin yapay zekâ desteği ile evrileceği tahmin ediliyor. Bu sayede insan hatası sebebi ile ortaya çıkabilecek hata paylarının neredeyse sıfıra indirilmesi bekleniyor. Bunun yerine, bu tarz işlerde insanların konumunun sistemlerin işleyişini kontrol ve denetlemek odaklı olması bekleniyor. Bu da insanların daha efektif çalışması, kısa zamanda daha çok iş gerçekleştirmesi, tekrarlayan iş yükünden kurtulması anlamına geliyor.
Yapay Zeka ile Tamamen Değişmesi Mümkün Olmayan Meslekler
Önceki bölümlerde bahsettiğimiz gibi yapay zekâ özellikle tekrara ve algoritmaya dayalı birçok görevi tek başına yapabilir veya kolaylaştırabilir. Ancak özellikle insan müdahalesi gerektiren bazı işlerde insanların yerini tamamen alması mümkün değildir. Bazı işlerde yapılan işlerin insanlar tarafından kontrol edilmesi veya yürütülmesi doğru ve optimal sonuçların elde edilmesinde önemli rol oynar. Bu noktada yapay zekanın rolü ise insanlar tarafından onlara sağlanan veriler ve eğitimler ile kolaylaştırıcı olmaktır.
Bu mesleklerden bazıları;
- Veri Mühendisliği
- Veri Analistliği
- Veri Güvenliği Uzmanı
- Yazılım ve Uygulama Geliştirme Uzmanlığı
- Yapay Zeka Mühendisliği
- Risk Yönetimi Uzmanı
- Biyomühendislik
- Bulut Mühendisi
- Siber Güvenlik Uzmanı
- Bulut Bilişim Mühendisliği
- Genetik Mühendisliği
- Teknoloji Tasarım Mühendisliği
Özellikle insan ilişkileri ile belirli bir süreç içerisinde deneyimlenen, etik konularda muhakeme gerektiren, halihazırda yapay zekanın entegre edildiği sistemlerde yer alan veriler dışındaki kanallar aracılığıyla elde edilen verilerin de karar verme sürecinde etkili olduğu durumlar için uzmanlaşan meslekler tamamen insanlardan bağımsız düşünülemez. Bu tür meslekler tam anlamıyla yok olmasa da yapay zekanın desteği ile şu ankinden farklı bir şekilde icra edileceği kesin.
Yapay zekanın insan zekasına yaklaşabilmesi ve özellikle veriye dayalı karar alma süreçlerinde daha efektif rol oynayabilmesi için olabildiğince fazla veri ile eğitilmesi ve örnek senaryolardan deneyimler elde etmesi oldukça önemlidir. Dijitalde artan veri çeşitliliği ve sayısı ile birlikte, doğru veri analizi için bu büyük ve kalabalık verilerin doğru bir şekilde sınıflandırılması veriye dayalı doğru kararlar alabilmek için oldukça kritiktir.
Dijitaldeki büyük verinin en çok arttığı sektörlerden biri de FinTek olarak bildiğimiz, Finansal Teknolojiler sektörüdür. Finansal teknolojiler sektörü gelişen dolandırıcılık teknolojileri ve dijitalde artan ödeme işlemleri ile birlikte özellikle dolandırıcılar için açık hedef haline gelmiştir. Bu noktada ise globalde dijital fraud ile mücadele etmek için çeşitli teknolojiler geliştirilmekte ve eldeki büyük verinin doğru bir şekilde yönetilmesi, analiz edilmesi ve bu veriler doğrultusunda dolandırıcılık faaliyetlerinin henüz gerçekleşmeden tespit edilebilmesi için yapay zekâ teknolojilerinden faydalanılmaktadır.Fakat gelişen teknoloji yalnızca dolandırıcılığı önlemeye çalışanlar için değil, suistimalciler için de yeni fırsat kapılarını aralamaktadır. Öyle ki dolandırıcılık yöntemleri günden güne çeşitlenmekte ve ne yazık ki tek bir kurala oturtulamamaktadır. Bu noktada yapay zeka destekli dolandırıcılık tespit sistemleri ile tecrübeli dolandırıcılık analistlerinin iş birliği içerisinde çalışması daha efektif sonuçlar almak için oldukça önemlidir.
Dolandırıcılık Tespitinde Yapay Zeka
Özellikle COVID-19 ile birlikte alışverişlerin, ödemelerin ve para transferlerinin büyük çoğunluğunun internet üzerinden gerçekleştiğine hepimiz şahit olduk. Bu noktada, dijitaldeki para akışının güvenliğinin sağlanması için dolandırıcılık tespiti ve önlenmesi gibi konular müşteriler için olduğu kadar şirketler için de büyük önem kazandı. Öyle ki bu durum dolandırıcılık tespit ve önleme teknolojilerinde yeni kapılar aralamaya başladı. Günden güne gelişen ve çeşitlenen dolandırıcılık teknolojilerine karşı daima birkaç adım önde olmak için teknoloji şirketleri yapay zeka destekli dolandırıcılık tespit sistemleri üzerinde çalışmaya başladı.
Normal şartlarda risk analizi ekipleri tarafından kural tabanlı sistemlerin yardımı ile tespit edilen dolandırıcılıklar dijitaldeki ödeme işlemlerinin günden güne artması ile daha gelişmiş analiz araçlarına olan ihtiyacı artırdı. Peki yapay zekâ yaşanan bu zorluklarda nasıl kolaylaştırıcı bir rol oynuyor gelin birlikte bakalım.
Dijital FraudTespitinde Yaşanan Zorluklar
Fraud tespit süreçlerinde bir işlemin dolandırıcılık olup olmadığının anlaşılması için göz önünde bulundurulması gereken birçok faktör vardır. Bu faktörler ise genellikle eldeki verilerin doğru sınıflandırılması, belirli kurallar doğrultusunda değerlendirilmesi ve kurallara uygun olmayan anomalilerin tespit edilmesi ile gerçekleştirilebilir.
Sıradan bir bankayı ya da ödeme kuruluşunu ele alalım. Bu kurumların günlük işlem hacmini düşündüğünüzde bu genelde milyonlarca işlem ve dolayısıyla milyarlarca veri anlamına gelir. Bu veri kalabalığı arasında şüpheli işlemlerin tespit edilmesi ve bu şüpheli işlemlerin gerçek dolandırıcılık olup olmadıklarının teyit edilmesi oldukça büyük bir analiz ve izleme operasyonu gerektirir, ki bu çoğu zaman yalnızca insan gözlemi ile mümkün değildir. Teknoloji desteği ile yürütülse dahi bu operasyonların yanlış tespitlerle sonuçlanmaması için eldeki büyük ve karmaşık verinin doğru sınıflandırılması ve anlamlandırılması oldukça kritiktir. Bu sınıflandırmalar sağlıklı bir şekilde sağlanamadığı takdirde sistemlerde yanlış dolandırıcılık sinyalleri oluşur. Bu da dolandırıcılık tespit süreçlerinde false- positive olarak adlandırılan ters ibrazlara yol açar.
Aite Group, ABD’de e-ticaret sektöründe yanlış-pozitiflerden kaynaklanan kayıpların 2018’de 331 milyar dolarken 2021’de 443 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyor.
Yanlış pozitif (false-positive) aslında gerçek yani zararsız olan bir müşterinin dolandırıcı olarak nitelendirilmesine, alışveriş işlemlerinin kısıtlanmasına sebep olduğu gibi gerçek dolandırıcılık faaliyetlerinin analiz edilmesi için gerekli olan eforun verimsiz değerlendirilmesine yol açar. Bu durum şirketlere yalnızca maddi kayıp olarak değil, aynı zamanda itibar kaybı olarak da yansır.
Dolandırıcılık süreci her zaman kendini yenileyen dinamik bir yapıya sahiptir. Bu noktadan hareketle gelecekte yeni yöntemlerin geliştirilmesi, dolandırıcılık tespitinde yeni sorunların ve ihtiyaçların ortaya çıkması ve bundan dolayı mağdur olan tarafların da olacağı kaçınılmazdır. Öte yandan günümüzde olduğu gibi gelecekte de aslında tüm dolandırıcılık faaliyetlerinin merkezinde insan faktörü olacak ve mümkün olduğunca insan zaaflarından faydalanılarak dolandırıcılık faaliyetleri yürütülecektir. Herkesin potansiyel bir kurban olduğu dolandırıcılık konusunda kurumlar bilgili ve güncel teknolojiye adapte olabildikleri sürece hem kendilerini hem de müşterilerini koruyabilecektir.
Yapay Zekanın Dolandırıcılık Tespiti İçin Sunduğu Çözümler
Çok fazla sayıda işlem verisinin kısa sürede işlenmesi, analiz edilmesi ve bu analizler sonucu içgörüler elde edilerek karar alınması insan gücü ile yapıldığında büyük bir operasyon gerektirir ve çoğu zaman bu operasyonlar gerçek zamanlı olarak gerçekleştirilemez. Ayrıca tüm bu işler için gerekli insan kaynağı firmalar için maliyet, zaman ve yanlış analiz riski anlamına gelmektedir. Akıllı sistemlerle çalışmak, dolandırıcılık tespiti için harcanan zamanı ve çabayı ciddi ölçüde azaltırken dolandırıcılık analistlerinin daha kritik vakalara anlık müdahale edebilmesi için de fırsat yaratır.
Ayrıca yapay zeka destekli dolandırıcılık tespit ve önleme araçları müşteri işlemleri arasındaki bağlantıları bir bütün olarak ele alarak analiz etme becerilerinden ve birden çok veriyi göz önünde bulundurabilme yetisinden dolayı yanlış pozitif oranını da ciddi ölçüde minimize eder.
Aynı zamanda bu beceriler sayesinde daha fazla veriyi işleyerek insanların sınıflandırmakta ve kalıplara sığdırmakta zorlandıkları işlemleri ve verileri sınıflandırabilir. Bu da şirketlere büyük veriyi anlamlandırmak ve veri odaklı kararlar alabilmek için büyük bir avantaj sağlamaktadır.
Sağlıklı veri analizi ile, dolandırıcılık girişimleri daha kolay tespit edilebilirken sahte işlemlerin tespiti ve yanlışlıkla reddedilen işlem sayısının da azaltılması ile güvenlik sağlanırken müşterinin markaya memnuniyeti de artırılmış oluyor. Müşterilerin işlem geçmişi, kart kullanım alışkanlıkları gibi gerçek zamanlı verilere dayanarak, normalin dışında bir davranış sergilendiğinde uyaracak şekilde ayarlanabilen sistemler sayesinde de dolandırıcılık analistlerinin kritik durumlara karşı her an tetikte olması sağlanabiliyor.
Yapay zeka destekli analizler ile;
- İşlem
- Müşteri segmenti
- Risk profili
- Lokasyon
- Ödeme yapılan nokta
- Kullanılan cihaz verileri
- Ödeme saati
- Yapılan ödemenin türü gibi birçok kriteri göz önünde bulundurarak, belli bir hesabın zaman içinde nasıl hareketleri olabileceği, normal ve anormal davranış kalıpları belirlenebiliyor.
Dolandırıcılık Analistlerinin Önemi
Yapay zeka, dolandırıcılık tespit süreçlerinde özellikle büyük veriyi anlamlandırma noktasında birçok görevi yerine getirebilse de değişen koşullar ve gelişen yöntemler için daima eğitilmeleri gerekir. Dolandırıcılık tespitinde göz önünde bulundurulması gereken kriterlerin günden güne değişmesi ve gelişen dolandırıcılık teknolojileri ile birlikte yeni dolandırıcılık yöntemlerinin hızla artması yapay zeka teknolojilerinin daima yeni yöntemler için eğitilmesi ihtiyacı anlamına gelir. Bu noktada dolandırıcılık analistlerinin rolü oldukça kritiktir.
Yapay Zeka Desteğiyle Çalışan Dolandırıcılık Analistlerinin Elde Ettiği Etkili Sonuçlar ve Faydalar
İdeal dolandırıcılık tespiti operasyonu için hem dolandırıcılık analistlerinin tecrübelerine hem de yapay zekanın veri analizi ve kendi kendine öğrenme becerilerini harmanlamaya ihtiyaç vardır.
Yapay zekâ, veri sınıflandırma, veri analizi ve verilerden öğrenerek içgörüler elde etme gibi süreçleri hızla halledebilirken, dolandırıcılık analistleri dikkatlerini insan müdahalesi gerektiren kritik görevlere çevirebilir.
Yapay zekâ, dolandırıcılık tespiti süreçlerinde manuel olarak zaman alıcı işlerin bir kısmını halleder. Dolandırıcılık analistleri ise, yapay zekanın sistem ve algoritmaları için düzenlenecek filtreleme ve sınıflandırma unsurlarını planlayarak, yapay zekayı zaman içinde değişen ve gelişen hileli yöntemlere karşı eğiterek optimal sonuçların alınmasını sağlar. Yapay zekâ bu sahtekarlık tespitlerini yaparken, analistler stratejik çalışmalara yoğunlaşır. Yapay zekadan elde edilen analiz ve içgörülere göre analistler daha kolay karar alma süreçlerine sahip olur.
Yapay zekanın dolandırıcılık tespitinde analistlerin asistanı olarak kullanılması hem zaman hem de maliyet tasarrufu ve stresin azaltılması anlamına gelir. Özetle, sadece yapay zekâ veya dolandırıcılık analistlerinin olması yerine, yapay zekâ ve analistlerin birlikte çalışmasını sağlamak şirketlere dolandırıcılık tespit ve önleme operasyonlarında daha optimal sonuçlar sağlayacaktır. Özellikle dijitaldeki para akışının son yıllarda ciddi oranda yükseldiği bankacılık ve e-ticaret gibi sektörlerde yapay zekâ destekli dolandırıcılık tespiti artan işlem hacmi karşısında şirketleri dolandırıcılara karşı birkaç adım önde konumlandırmaktadır.Yapay zekanın iş hayatımızı nasıl değiştireceği hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Öyleyse “Yapay Zeka E-Ticaretin Geleceğini Nasıl Değiştirecek?” yazımıza şimdi göz atın, eticaretin yapay zeka ile ilişkisini yakından öğrenin!
Not: Bu içerik Formica.ai tarafından TRAI için yazılmıştır.
Formica, yapay zekâ destekli dolandırıcılık tespit ve önleme çözümü ile şirketlerin büyük verileri dönüştürerek dolandırıcılık tespitindeki operasyonel zorluklarını çözmelerine yardımcı olan bir veri platformudur. Formica ile olaya dayalı kullanım senaryoları, yapay zeka destekli içgörüler ve gerçek zamanlı otomasyonlar ayarlayarak ekiplerinizde ve kuruluşunuzda veriye dayalı bir kültür oluşturabilirsiniz.
Formica’nın gerçek zamanlı yapay zekâ destekli dolandırıcılık tespiti çözümleri ile sahte faaliyetleri gerçek zamanlı olarak izleyebilir, işletmenizi ve müşterilerinizi korurken daha az yanlış pozitif vaka ile mücadele edersiniz. Müşterilerinizi ve şirketinizi korumak için her gün milyonlarca işlemi analiz ederken şirketinizin ihtiyaçlarına göre geliştirilen özelleştirilebilir iş akışları ile sermaye kaybını azaltabilir ve itibarınızı koruyabilirsiniz.
Formica ile, müşterilerinizin davranışlarını ve çevrim içi etkinliklerini analiz ederken kendi kendine öğrenme yeteneklerine sahip yapay zeka modeli sayesinde her gün daha az dolandırıcılık vakasıyla ilgilenirsiniz. Çalışanlarınızın ve risk ekiplerinizin üzerindeki stresli ve verimsiz dolandırıcılık takibi yükünü azaltarak şirketinizin performansını ve dönüşüm oranını optimize edebilirsiniz.
Detaylı bilgi ve sorularınız için Formica.ai ekibi ile [email protected] adresi üzerinden iletişime geçebilirsiniz.