Stanford Üniversitesi 2025 Yapay Zeka Raporunu Yayınlandı

Stanford Üniversitesi İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (HAI) tarafından hazırlanan 2025 Yapay Zeka Endeksi Raporu, yapay zeka alanındaki küresel gelişmeleri kapsamlı ve veri odaklı bir şekilde ortaya koyuyor. Rapor, araştırma-geliştirme süreçlerinden toplumsal etkilerine kadar YZ’nin bugünkü durumunu ve gelecekteki yönelimlerini mercek altına alıyor.

1. Yapay Zeka Performansı Zirveye Koşuyor

2023’te duyurulan yeni değerlendirme testleri MMMU, GPQA ve SWE-bench gibi kriterlerde, YZ sistemlerinin 2024 yılında ciddi sıçramalar yaptığı görüldü. Özellikle kodlama görevlerinde sınırlı zaman dilimlerinde insanlar yerine daha verimli sonuçlar üreten sistemler dikkat çekiyor. Bu gelişmeler, yapay zekanın yalnızca veriye değil, muhakeme ve problem çözme yeteneklerine de hızla adapte olduğunu gösteriyor.

2. Yapay Zeka Laboratuvardan Gündelik Hayata

YZ artık yalnızca akademik bir araştırma konusu değil; sağlık, ulaşım, güvenlik ve hizmet sektörlerinde günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldi. ABD’de sadece 2023 yılında 223 YZ destekli tıbbi cihaz FDA tarafından onaylandı. Çin’de Baidu’nun Apollo Go adlı robotaksi hizmeti şehirlerde binlerce kişiye ulaşım sağlıyor.

3. İş Dünyasında YZ Yatırımı Rekor Kırıyor

2024 yılında ABD, 109.1 milyar dolarla en fazla özel YZ yatırımını gerçekleştirdi. Bu rakam, Çin’in 9.3 milyar dolarlık yatırımının yaklaşık 12 katı. İşletmelerin %78’i artık YZ kullanıyor ve bu oran 2023’te %55’ti. Özellikle üretken YZ alanı büyük ivme kazandı ve yatırım miktarı 33.9 milyar dolara ulaştı.

4. Liderlik Yarışı: ABD ile Çin Arasındaki Makas Daralıyor

Model geliştirme konusunda ABD liderliğini sürdürse de Çin, hem yayın hem de patent sayılarında öne geçerek farkı kapatıyor. Çin 2023’te tüm AI yayınlarının %23.2’sini üretirken, patentlerin %69.7’sine sahip. Performans açısından ABD merkezli modellerle Çin modelleri arasındaki fark da neredeyse sıfırlandı.

5. Sorumlu YZ Uygulamaları Gelişiyor Ama Standartlaşmadı

Yapay zeka güvenliği, şeffaflığı ve tarafsızlığı konularında devletler hızla düzenlemeler geliştirirken, özel sektör henüz aynı hızla tepki vermiyor. HELM Safety ve FACTS gibi yeni değerlendirme araçları, bu boşluğu doldurmayı hedefliyor. 2024’te bildirilen YZ kaynaklı olayların sayısı %56 arttı.

6. Dünya YZ’ye Daha Umutla Yaklaşıyor

Çin (%83), Endonezya (%80) ve Tayland (%77) gibi ülkelerde halkın büyük çoğunluğu YZ’nin faydalı olduğuna inanıyor. Kanada (%40), ABD (%39) ve Hollanda (%36) gibi ülkelerde ise daha temkinli bir yaklaşım hâkim. Ancak genel olarak 2022’den bu yana küresel iyimserlik %3 artarak %55’e yükseldi.

7. YZ Daha Güçlü, Daha Erişilebilir ve Daha Ucuz

YZ kullanım maliyetleri, GPT-3.5 seviyesindeki sistemler için 2022’den bu yana 280 kat azaldı. Microsoft’un yalnızca 3.8 milyar parametreli Phi-3 Mini modeli, devasa modellerle benzer performansa ulaştı. Açık kaynaklı modeller de kapalı kaynaklı modellere yetişti.

8. Hükûmetler Hem Düzenliyor Hem Yatırım Yapıyor

ABD’de 2024 yılında 59 farklı YZ düzenlemesi yürürlüğe girdi. Çin, yarı iletken alanına 47.5 milyar dolar fon ayırırken, Suudi Arabistan’ın Project Transcendence girişimi 100 milyar dolar değerinde bir yatırım içeriyor. Avrupa Birliği, OECD ve Birleşmiş Milletler gibi kurumlar da sorumlu YZ rehberleri yayımladı.

9. Eğitimde YZ İçin Altyapı Gelişiyor

Dünya genelinde ülkelerin %66’sı K–12 seviyesinde bilgisayar bilimi eğitimi veriyor. Ancak Afrika gibi bölgelerde temel altyapı eksiklikleri bu süreci yavaşlatıyor. ABD’de öğretmenlerin %81’i YZ’nin eğitim müfredatına dahil edilmesi gerektiğini düşünüyor, ancak sadece yarısı kendini yeterli hissediyor.

10. Bilim ve Tıpta YZ Devrimi

YZ, protein katlanmasından kanser teşhislerine kadar birçok tıbbi ve bilimsel alanda çığır açıyor. 2024’te iki Nobel Ödülü, YZ araştırmalarına verildi. Ayrıca OpenAI’nin yeni modelleri, klinik bilgi ölçütü olan MedQA’da doktorlardan daha iyi sonuçlar elde etti.

Yapay Zeka Artık Günümüzün Teknolojisi

2025 AI Index Raporu, yapay zekanın potansiyelinin artık bir ihtimal değil, bir gerçeklik olduğunu ortaya koyuyor. Rapora göre YZ sadece teknolojik bir gelişme değil, aynı zamanda ekonomik, sosyal ve politik bir dönüşüm aracıdır. İlgili tüm paydaşların bu değişimi doğru okuyarak stratejik adımlar atması büyük önem taşıyor.

📝 Bu blog yazısı, Stanford Üniversitesi tarafından yayımlanan 2025 AI Index Raporu temel alınarak hazırlanmıştır. Rapora ulaşmak ve daha fazla veri için: AI Index 2025